Санаты

Композицияда үлкен бөлменің бір бөлігі ғана беріледі, бөлмеде екі жағында оюланған тіректері бар аяқ тігін машинасы, оның қасында инвентарлық номері ГАТОБ 142 деп жазылған ағаш орындық, орындықты жартылай кішкене шкафпен жабылған. Композицияның тереңдеу ішіне қарай әртүрлі заттардың сұлбасы көрінеді,оң жақта жоғарыда терезе көрінеді. Сурет түсті картон түстері аясында орындалған, нысандардың контурлары қара сызықтармен жасалады, оларға жарықтың түстері ақ көлеңкелер қара штрихпен көрсетіледі. Суреттің барлық шарттылығымен сурет кеңістігінің иллюзиялық бейнесі жасалады. Жоғары жағында Сергей Калмыков деген жазу бар. 

Бұл фрагменталды композицияда жас, көрікті, сәнді киінген, шаштарын биік тараған екі шығыс қыздары бейнеленген. Көрерменге жақын сол жақта қырынан, шашы жоғары жиналған, сөмкесін бүгілген қолына ұстаған және оң қолында желпуіші бар күңгірт планда көрсетілген, оның артында қызыл көйлекті, сол қолында театрлык дүрбісі бар қыз көрінеді. Қыздардың артында театрдың интерьері көрінеді, көрермендер отыратын орындықтар арқасы, оюмен көмкерілген зал және көрермендер сұлбасы бейнеленген. 

Композиция қатаң орталықтандырылған. Орталықта көрерменге қарап, аяғын шығыс дәстүрінде жинап, азиаттық ер адам отыр. Оның ашық алақандары алдында отырған бұрымы тиынмен безендірілген әйелге қарайды. Ол жалаң аяқ, тізерлеп, көрерменге арқасын беріп отыр, ал қожайынның алдында құрметпен басын иеді. Олар бір қалыпты қозғалыссыз, бейнелері алдынан қарап салынған. Фигуралар көкжиек сызығы бар кеңістікке орналастырылған. 

Композицияның ортасында, көрерменге қарап тізерлеп отырған бала мен оның айналасында аяқтарын малдас құрып, ақ көйлек пен тақия киген сақалды үш ер адам отыр, екеуі баланың артында, біреуі алдынғы оң жағында, арқасын беріп отыр, ол көрерменге мойнын бұрып, иығынан қарап отыр. Сол жағында ашық дәптер жатыр, қазақша Жеңіс, Сәбден, Әділхан, Мәлік деп жазылған.     

Композицияда көрерменге қарай басын беріп жатқан жалаңаш әйел мен оның аяқ жағында отырған үш әйел берілген. Оның екі жағында бірдей қалыпта қолдарымен сол аяғын кеудеге тартып отырған әйелдер монументалды мүсіндер сияқты. Олардың ортасында кимешек киген қартайған әйел жаңа туылған нәрестені көтеріп алып, анасы мен бүкіл әлемге көрсеткендей. Берілген аясы бейтарап, тек көкжиек жолы композицияны көлденеңінен қиып өтеді. 

Көлденең созылған жартылай дерексіз ауылдық пейзаж. Аласа сұр үйлер, шаруашылыққа арнап салынған үйлер, ағаш. Орталықтан сол жағында шатыры екі жағы да құламалы жақты кішілеу үй тұр. Пішіндер шартты және геометриялық болып табылады. Акварель парағының бүкіл беті сынған және қиыршықталған, бұл қосымша бірегей көркемдік құрал болып табылатын сызаттар мен қағаз сынықтарының текстурасын жасайды.  

Үстел басында қамырды илеп тұрған шымыр денелі әйел – әдеттегі жұмыспен айналысатын оның ірі қолдарына ерекше көңіл аударылған. Әйелдің артында пештің сұлбасы көрінеді. Сурет қатаң сұлбаларсыз, жұмсақ жоса түстермен салынған, үйлесімділік пен тыныштыққа толы. 

 

  

Ашық дала кеңістіктегі әсем киінген, көңілді, бір-бірін қолтықтап алып, шаттана сөйлесіп, күліп, асығып бара жатқан қыздар тобын бейнелеген созылған көлденең композиция. Қыздар тобының артында сары-қызғылт автобустың шетін көруге болады.   

 

Үштөрттік бұрылыспен ақ түсті орамал таққан қазақ егде әйелдің бет-әлпетін күннің көзінен алақанмен жауып тұрғаны үлкейтіп көрсетілген. Оның көзқарасы ауыр, бір жаққа бағытталған. Кейіпкердің жүзі екі қарама-қарсы бөліктерге бөлінген – жоғарғы бөлігі көлеңкеге батқан, ал төменгі бөлігі күн сәулесімен жарқырап тұр. 

Композицияның ортасында жер үстінде отырған жас қазақ әйелі бейнеленген, сол қолымен нәрестені бауырына басып отыр, оң қолы салтанатты ыммен көтерілген. Оның артында киіз үй, табындар, таулы белестер және бұлтты аспаны бар дала кеңістігі жайылған.
«Ана» триптихының орталық бөлігінде басты кейіпкер – балаға деген шексіз махаббатын, оны кез-келген азаптар мен жазымдардан қорғауға дайындығын білдіретін ана бейнесі. Оның бойында нәзіктік пен күш-қуат, әйелдік пен ержүректілік, нәзік болуға дайындығы мен батылдықпен ақырына жету қасиеттері ғажап үйлеседі. Әйел мен нәрестесі бүкіл жаратылысқа себепкер болатын жер-ананы, өмір беретін және өз балаларын қорғайтын сол алғашқы көне бастамасын дараландырады. 

Киіз үйдің ішкі интерьері. Жартылай қараңғы кеңістікте керегенің торлары көрінеді. Сәл еңіс есік ойығынан қызығушылықпен балалар көз салып тұр; қашықтықта жылқы мен құлын көрінеді. Ішкі жағында, жоғарылау жерде ақ киімдегі әйел, оның аяғының қасында тізесі бүгіліп отырған ер адам отыр, оны екпінді жалынмен құшақтап отырады. Әйел оның алдынан құшағын жайып отыр. 

Тік портрет екі әйел кейіптерін бейнелейді – көздері жартылай жабық, маңғаздана биіктеліп отырған егде жастағы әйел. Оның үстіне ақ көйлек, көк түсті қамзол киілген, басына ақ түсті орамал тағылған, оның қараторы терісі мен киімінің қардай ақ матасы арасындағы кереғарлық айқын көрінеді. Білезіктер мен сақиналар киілген еңбекшіл қолдары оның тізесіндегі сап-сары көйлек киген, өрілген шашына сары-қызғылт бант таққан бес жасар қызды мәпелеп ұстап отыр, ол әжесінің құшағынан қызығушылықпен басын шығарып қарап отыр. 

Көк түсті киім және ақшыл сары аң терісінен жасалған бөрік киген жас шығыс әйелдің кеудеге дейінгі портреті, ол көрерменге қырындап қарап тұр. Акварельдік техника күрделі көп құрамды түстер құрылымын тудырады, ол моңғол қызы бейнесінің жұмсақ жарығы мен даралығын жеткізеді. 

Кимешек киген жас әйелдің құндақталып ұйықтап жатқан томпақ жүзді баласына деген елжіреу қалпын бейнелейтін көлденең композициясы. Құшағындағы қиылысып тұрған қолдары, екі кейіпкердің ажырамайтынын, біртұтасты – шексіз махаббатқа, жарасымға, жарастыққа тола ғаламды құрайтын сезімін тудырып, композицияны аяқтайды. 

Композицияның орталығы - үш ұрпақ шығыс ерлер жүздерінің бейнесі – бас киім киген сақалды қарттың қырынан қарағандағы сұлбасы, кемел жасты көзқарасы қатал мұртты ер адам жүзінің үштөрттік бұрылысы, және тақия киген көрерменге ашық, сенгіштік көзқараспен қарап тұрған жас жігіттің жүзі. Композицияның оң жағы күрделі вертикаль түрінде салынған табынды бейнелейді. Сол жақта табыншының шынайы серіктестері мен көмекшілері – екі ит бейнеленген.